გაკვეთილის ორგანიზება

                        გაკვეთილის ორგანიზება

               გაკვეთილის ორგანიზების მნიშვნელობა ძნელია შეაფასო. რიგი პედაგოგიური ორგანიზებული მოქმედება გვაძლევს საშუალებას ვარეგულიროთ დატვირთვა, ვცვალოთ ორგანიზმზე ზემოქმედების ფიზიკური ვარჯიშების სიდიდე.
           1.   გაკვეთილის მატერიალურ-ტექნიკური ორგანიზაციის უზრუნველყოფა ---- სორტული იარაღის დაყენება, აუცილებელი ინვენტარის მომზადება, არასტანდატური იარაღის გამოყენება.  მარტივი ტრენაჟორები ხელს უწყობს პაუზისა და მოლოდინის შემოკლებას, ქმნის წინაპირობას დატვირთვის გასაზრდელად, დისციპლინას და წესრიგს გაკვეთილზე.
                2.  მართვის ორგანიზება   ----    მოქმედება ხორციელდება მოსწავლეების განლაგების მეთოდის რაციონალური შერჩევით   (ფრონტალური, ჯგუფური, წრიული, ინდივიდუალური).   ამა თუ იმ მეთოდის გამოყენება დამოკიდებულია ასაკობრივ თავისებურებაზე, გადასაწყვეტ ამოცანაზე, თვით ვარჯიშის მნიშვნელობაზე, მისი გამოყენების პირობებზე და სხვა.  მოსწავლეების სწავლების დროს, როცა ის რთული ტექნიკური მოქმედებისაა  ( სიმაღლეზე ხტომა, ვარჯიშები ტანვარჯიშულ იარაღებზე და სხვა ),  მიზანშეწონილია გამოვიყენოთ ჯგუფური მეთოდი.      მარტივი,  უბრალო ვარჯიშები  (სამწყობრო და  სხვა), ხელსაყრელია მოსწავლეებს ორგანიზება გავუკეთოთ   ფრონტალური მეთოდით.  

                ჯგუფური მეთოდი მნიშვნელოვანია, რადგან ის მხარს უჭერს  უფრო დიდ დატვირთვას, ვიდრე ფრონტალური მეთოდი.  

             3.   მოსწავლეების შერეული და არეული ორგანიზება  --- მიეკუთვნება გადაჯგუფება, მოთელვა, გადაადგილება და სხვა. რაც უზრუნველყოფს აუცილებელ სივრცით პირობებს, უქმნიან წინაპირობას ვარჯიშის შემსუბუქებას ან გართულებას დავალების შესრულებისას, ასევე შეეძლებათ გამოყენება დატვირთვის რეგულირების მიზნით. 

              4.   საზოგადოებრივი აქტივის (მასწავლებლის დამხმარე, ჯგუფის ხელმძღვანელის, მსაჯი  და სხვა) ორგანიზებული მუშაობა ეხმარება დაალაგოს ურთიერთსწავლა, ურთიერთდახმარება, დაცვა, ურთიერთკონტროლი, ურთიერთშეფასება  --- რაც მასწავლებელს აძლევს საშუალებას,  ჩართოს მოსწავლეების მეტი რაოდენობა, მათ შორის ისინიც, ვინც განთავისუფლებულია მეცადინეობიდან, უზრუნველყოფს საკმარისი ინვენტარით.

              ფიზიკური ვარჯიშის შესრულების ეფექტურობა განხორციელდება ორგანიზების  მეთოდების სწორ შერჩევაში, მოსწავლეებისთვის დროებითი პარამეტრებით: ერთდროული,  ნაკადისებრი, რიგითობის..
              1.  ერთდროული   /ჯგუფური/   ---   უფრო მეტი ფიზიკური დატვირთვა მიიღწევა ერთდროული შესრულებით ყველა მოსწავლის მიერ  - მოძრავი თამაშები, ერთდროულად ქვეჯგუფში  -    წინკოტრიალი და სხვა.
              2.   ნაკადისებრი   ---    ნაკლებ ზემოქმედებას ახდენს ორგანიზმზე ფიზიკური ვარჯიშის ნაკადური მეთოდით შესრულება, რამდენადაც ვარჯიშებს შორის ხდება პაუზა, დასვენება, მოცდა თავის რიგამდე  

(ტყორცნის შესრულება, რბენა, საყრდენი ხტომები და სხვა).
              3.  უფრო ნაკლები დატვირთვა მიიღწევა რიგითობის მეთოდით შესრულებული ფიზიკური ვარჯიშებით, რომელიც მიმდინარეობს მნიშვნელოვანი შესვენებებით - დასვენებისათვის.
              ჯგუფხელის მომზადება  --- 

     მეცადინეობის ადგილის დროული მომზადება  ინვენტარით, სხვადასხვა სახის შეზღუდვების მიღება - ნიშნებით, ორიენტირებით. უფრო ეფექტური მეთოდის არჩევა მუშაობის ორგანიზებისთვის ( წრიული, ჯგუფური და სხვა). მეცადინეობის დროული დაწყება და დამთავრება. გადაძახების აკრძალვა, დისციპლინის გამყარება, სპორტული ინვენტარის მოწყობა.  მითითების, შენიშვნების - ერთროულად დავალების მოსმენით.
            ურთიერთსწავლების ორგანიზება  ქვეჯგუფებში ( დაცვა, ანალიზი და შესასრულებელი დავალების კონტროლი), დავალების შერჩევა ახალდამწყებთათვის, დავალების დადებითზე დაყრდნობით ვარირება პირობების ცვლის შესაბამისად, სასწავლო მასალისა და სპორტული იარაღის ცვლა, სწავლება, მიწოდება მარტივიდან  რთულისკენ, მსუბუქიდან ძნელისკენ.

ადაპტური ფიზიკური აქტივობა

                    ადაპტური ფიზიკური  აქტივობა

            ადაპტური ფიზიკური  აქტივობის ამოცანაა: შეამციროს უნარშეზღუდულობის ხარისხი, რომელიც თვით დაავადებისგან არის წარმოშობილი.
           ადაპტური ფიზიკური აღზრდა, ისევე როგორც ადაპტური სპორტი, წარმოადგენს აქტიურ აღდგენით საშუალებას, რომლის საფუძველში ჩადებულია კინეზოკორექციისა და კინეზოთერაპიის საგანგებოდ შერჩეული დოზირებული ვარჯიშები.
            ადაპტური ფიზიკური აღზრდისა  და სპორტის მიზანია:   შეზღუდული ფიზიკური შესაძლებლობის ადამიანებს ჩამოუყალიბოს ფიზიკური სხეულის მოვლის კულტურა, განუვითაროს ტექნოლოგიური , ინტელექტუალური და სხვა ფასეულობის ათვისების უნარი.

            ფიზიკური აქტივობა შშმ პირებისთვის წარმოადგენს ფიზიკური რეაბილიტაციის და სოციალური ინტეგრაციის ერთ-ერთ ძირითად საშუალებას.

1.     ადაპტური ფიზიკური აღზრდა  ---           მიზანი:   ჩამოუყალიბდეთ საკუთარი ძალებისადმი შეგნებული დამოკიდებულება და მტკიცე რწმენა.

 
   2.     ადაპტური სპორტი  ---
          მიზანი:   განსხვავდება ჩვეულებრივი სპორტისაგან საშეჯიბრო წესებით. ადაპტური სპორტი აერთიანებს სარეაბილიტაციო სპორტს და საინვალიდო სპორტს.

3.    ადაპტური მოძრაობითი რეკრიაცია  ---
       მიზანი:   კარგი საშუალებაა     დაღლილობის, პროფილაქტიკის, გართობის, თავისუფალი დროის საინტერესოდ გატარებისათვის, საერთო გაჯანსაღებისთვის.

4.     ადაპტური ფიზიკური რეაბილიტაცია   ---
        მიზანი:    ტრამვების, სხვადასხვა დაავადებების, ფიზიკური და ფსიქიკური გადატვირთვის შედეგად გამოწვეული, დაკარგული ან დროებით დარღვეული ფუნქციის აღდგენა.

                               

სსსმ მოსწავლეები -- ფიზ. აღზრდის პრინციპები და ამოცანები

სსსმ მოსწავლეები -- ფიზ. აღზრდის პრინციპები

____    სსსმ მოსწავლეთა სპორტულ აქტივობებში ჩართვა;

____    სსსმ მოსწავლეთათვის თანაბარი პირობების შექმნა;

____    შესაბამისი სპეციალისტებისა და სსსმ მოსწ-თა  მშობლების ჩართვა სასწავლო                       პროცესში;

____    ფიზიკური  განათლების მიზანმიმართული და მრავალმხრივი საგანმანათლებლო             პროცესი;

       სსსმ მოსწავლეები -- ფიზ.ზღზრდის ამოცანები

_____    ჯანსაღი ცსოვრების წესის გაცნობა და მისი დაცვა;

_____    დამოუკიდებელი მოტორული ქმედების სტიმულირება და ფორმირება;

_____    მარტივი ფიზიკური ვარჯიშების ტექნიკის ათვისება;

_____    ზოგადგანმავითარებელ ვარჯიშთა კომპლექსების შესწავლა და გამოყენება;

_____    სწორი მოძრაობითი უნარ-ჩვევების გამომუშავება.

ბავშვების განვითარების ასაკობრივი თავისებურება

                              ასაკობრივი თავისებურება

              ყველა ასაკს აქვს თავისი განვითარების  ამოცანა, მისი შესრულება აუცილებელი პირობაა ბავშვის ნორმალური განვითარებისთვის. ეს არის  - ძირითადი უნარ-ჩვევები, რომელსაც უნდა დაეუფლოს ბავშვი განსაზღვრულ პერიოდში.

             

              ჩვილი   (დაბადებიდან 1 წლამდე)  ---   ვითარდება ძირითადი მოძრაობითი შესაძლებლობები და ლაპარაკის დაწყება.  ჩნდება გაგება იმისი, რომ ადამიანები და საგნები არსებობენ, თუმცა არ ჩანს.  აღმოცენდება სითბო, მიჯაჭვულობა ერთ ან რამდენიმე ადამიანთან.

              ადრეული ბავშვობა  ( 1 -3 წ.)   --   მიმდინარეობს ლაპარაკის და მოძრაობითი შესაძლებლობის  შემდგომი განვითარება, სრულყოფილი ხდება ლაპარაკი, თამაშების კვალდაკვალ ხდება გარემოს შეცნობა და სწავლება, ისახება თვითკონტროლი.

              სკოლამდელი ასაკი  ( 3 - 6 წ. )  ---   ხდება  "ქალი - კაცის"   გაგების განვითარება,  სწორი  -  არასწორის  და ა. შ.    ბავშვი სწავლობს ერთობლივ თამაშს.

              უმცროსი სასკოლო ასაკი  --  ვითარდება თანამშრომლობის უნარ-ჩვევები, საკმარისი იმისთვის, რომ იყოს კოლექტივის წევრი, იზრდება თვითშემეცნება და ვითარდება შესაძლებლობების ფართო სპექტრი  ----  სწავლის, სპორტულობის, არტისტულობის.

              უმცროსი სასკოლო ასაკი    (6 - დან  -  11 წლამდე )   -----   ამ ასაკში ხდება ანატომიურ-ფიზიოლოგიური სისტემის მომწიფების დასრულება, უზრუნველყოფს მოძრაობით აქტივობას, თუმცა ჯერ კიდევ შორს არის მომწიფებისაგან სრულად. მოტორიკის განვითარება ჯერ კიდევ არ არის დასრულებული.

              უმცროსი სასკოლო ასაკი შედარებით თანაბარია საყრდენ-მამოძრავებელი აპარატის განვითარებით. სხეულის სიგრძე ამ პერიოდში უფრო იზრდება, ვიდრე სხეულის მასა.  სახსრები ამ ასაკში ძალიან მოძრავი აქვთ, ჩონჩხი შედგება დიდი რაოდენობით  ხრტილოვანი ქსოვილით, ხერხემლის სვეტი ინარჩუნებს დიდ მოძრაობით უნარს 8-9 წლამდე. კვლევები ადასტურებს, რომ უმცროსი სასკოლო ასაკი შედარებით უფრო ხელსაყრელია მოძრაობითი უნარის გაზრდისთვის ყველა ძირითად სახსარში. 

              ამ ასაკში კუნთებს აქვთ თხელი ქსოვილი, რომელიც შედგება ცოტაოდენი ცილების და ცხიმების რაოდენობით, ამიტომ კიდურების მსხვილი კუნთები უფრო განვითარებულია, ვიდრე წვრილი. ამ ასაკში,  თითქმის მთლიანად სრულდება ნერვული სისტემის მორფოლოგიური განვითარება, მთავრდება ნერვული უჯრედების ზრდა  და სტრუქტურული დიფერენციაცია, თუმცა  ნერვული სისტემის ფუნქციონირება ხასიათდება აღგზნების პროცესის გადალახვით. უმცროს სასკოლო ასაკში, თითქმის ყველა მაჩვენებლის ფიზიკური ხარისხი ავლენს ზრდის ძალიან მაღალ ტემპს. გამონაკლისია მოქნილობის მაჩვენებელი, რომლის ზრდა ნელდება ამ პერიოდში.

               ფიზიკური თვისებების გასავითარებლად, ყველაზე ხელსაყრელია 7-10 წელი. ამ ასაკში ხდება  ბავშვის მოძრაობის ბიოდინამიკის ძლიერი განვითარება, უპირველესად მათი კოორდინაციული კომპონენტი. ამიტომ 7-10 წელი ხელსაყრელია პრაქტიკულად ყველა  მოძრაობით და კოორდინაციულ შესაძლებლობებისათვის, ადამიანი ყალიბდება მოძრაობით აქტივობაში. 

              სწავლის პერიოდში მოძრაობითი აქტივობა არა თუ იზრდება კლასიდან კლასში გადასვლისას, არამედ უფრო მცირდება, ამიტომ აუცილებელია ვუზრუნველყოთ ბავშვის  ჯანმრთელობა დღიური სამოძრაო ქმედების საკმარისი მოცულობით.

               11-12 წლის ასაკში იწყება სქესობრივი მომწიფება, 8-13 წლის გოგონებს უფრო ადრე, ვიდრე ბიჭების. გოგონები იზრდებიან სიმაღლეში  10-14 წლის ასაკში. ბიჭების სქესობრივი მომწიფება იწყება 10-13 წლის ასაკში.

               13-18 წ. თინეიჯერულ (მოზარდი) ასაკში სქესობრივი მომწიფების გამო ხდება მრავალფეროვანი ფიზიკური ცვლილებები. ამ დროს მოზარდს უნდა ჰქონდეს კარგი კვება, ძილი და რეგულირებული ფიზიკური აქტივობა.

               მოზარდობის ასაკში ინტენსიურად იზრდება გრძელი ლულოვანი ძვლები -- ზედა და ქვედა კიდურების, ჩქარდება ხერხემლის ზრდა სიმაღლეში. ხერხემლის სვეტი ძალიან მოძრავია, სისტემატიური დატვირთვა კუნთებზე აჩქარებს გაძვალების პროცესს და შეიძლება შეანელოს ძვლების ზრდა სიგრძეში.

                მოზარდობის ასაკში ჩქარი ტემპით ვითარდება კუნთური სისტემაც. ბიჭები გოგონებზე უკეთ ასრულებენ ვარჯიშებს, რომელთაც  მსხვილი მოტორული უნარი ესაჭიროება. გოგონები კი უკეთ ასრულებენ ბიჭებზე ნატიფი მოტორული უნარების საჭიროებების დროს.